انتظار ظهور امام زمان (عج)

انتظار در لغت به معنی چشم به راه بودن است و در اصطلاح به حالت آمادگی قلبی و روحی اطلاق می شود که شیعیان بایستی برای ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف داشته باشند.

در کتاب مکیال المکارم آمده است: معنای انتظار عبارت است از یک حالت قلبی و روحی که از آماده شدن برای چیزی که در انتظارش هستی، برمی‌آید... پس هر قدر انتظار شدیدتر باشد، آماده شدن هم بیشتر می‌شود. آیا نمی‌بینی که وقتی مسافری داشته باشی که منتظر آمدنش هستی، هر چه زمان آمدنش نزدیکتر شود، آمادگی تو هم برای این امر بیشتر می‌شود.

اصطلاح انتظار برگرفته از روایات است و اهمیت آن تا اندازهای است که یکی از شرط‌های پذیرفته‌شدن اعمال شیعیان انتظار فرج امام زمان است.

مولفه های فرهنگ انتظار

براى بیان كردن فرهنگ انتظار باید مؤلفه هاى انتظار بیان گردد؛ زیرا در پرتو بیان مؤلفه ها و ویژگى هاى فرهنگ انتظار، مى توان به فرهنگ انتظار پى برد از این رو ضرورت نكات اصولى كه فرهنگ انتظار بر آن استوار است، بیان گردد:

1. در تفكر شیعى، انتظار موعود به عنوان یك اصل مسلم اعتقادى مطرح است و در بسیارى از روایات بر ضرورت انتظار قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف تصریح شده است كه به عنوان مثال روایات زیرا را بیان مى كنیم:

امام صادق علیه السلام به اصحاب خود فرمودند: آیا شما را خبر ندهم به آنچه خداى صاحب و عزت و جلال، هیچ عملى را جز به آن سه از بندگان نمى پذیرد؟ گفتم: چرا. فرمود: گواهى دادن به این كه هیچ شایسته ى پرستش جز خداوند نیست و این كه محمد صلى الله علیه و آله بنده و فرستاده اوست و اقرار كردن به آنچه خداوند به آن امر فرموده و ولایت ما و بیزارى از دشمنانمان و تسلیم شدن به آنان و پرهیزگارى و تلاش و مجاهدت و اطمینان و انتظار قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف.

شیخ صدوق نیز از حضرت عبدالعظیم حسنى روایت مى كند كه: «روزى بر آقایم محمد بن على بن موسى بن جعفر بن محمد بن على بن الحسین بن ابى طالب علیهم السلام وارد شدم و مى خواستم كه درباره ى قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف از آن حضرت سؤال كنم كه آیا همان مهدى، است؟ حضرت خود سخن را آغاز كرد و فرمود: اى ابوالقاسم! به درستى كه قائم از ماست و اوست مهدى كه واجب است در (زمان) غیبتش انتظار كشیده شود و در ظهورش اطاعت گردد و او سومین امام از فرزندان من است».

2. از اصول فرهنگ انتظار اعتقاد قلبى به ظهور حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف است و منتظر مؤمن باید یقین داشته باشد به این كه حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف كه امام دوازدهم و فرزند بلاواسطه امام حسن علیه السلام است. از روزى كه متولد شده است تاكنون به همین بدن عنصرى زنده و باقى است و روزى ظاهر مى شود و جهان را پر از عدل مى كند و ظهور آن حضرت روز معینى ندارد كه مردم بدانند بلكه احتمال دارد همین امسال اتفاق بیفتد و احتمال هم دارد سالهاى بسیار تأخیر بیفتد.

3. در این فرهنگ همان طور كه ایمان به مفهوم واقعى خود عبارت از علم و عمل، عقیده و تلاش و اعتراف و كوشش مى باشد، انتظار نیز مفهومى است با اصالت و سازنده و از عالى ترین مكتب هایى است كه مى تواند جامعه ى اسلامى را در راه پیشرفت و تكامل جلو ببرد و به كلیه ى تلاش ها ارزش و اصالت بخشد.

4. در فرهنگ انتظار، منتظران چه فرد باشد و یا جامعه و یا امت در حال عبادت و پرستش بسر مى برند كه روحش عمل بلكه برترین عمل است و به بیان امام على علیه السلام همانند مجاهد تلاشگرى است كه در راه خدا و احیاى سنت هاى اسلامى در پرتو اعتقاد راسخ انتظارش، در خون خود مى غلطد.

انتظار در اعتقاد تشیع داراى محتوائى اصلاحگر، تحرك آفرین و تعهدآورى است كه عالى ترین و ارجمندترین نوع بندگى حق تعالى و در نتیجه برترین عمل و نیكوترین تلاش و جنبش مى باشد.

5. در فرهنگ انتظار كسى كه در چمنزار تكلیف قدم مى گذارد و از نظر قلبى منتظر مى شود در عمل هم به بایدها و نبایدها شرع مقدس احترام مى گذارد. صفات بد را از خود دور مى كند و خود را به صفات خوب آراسته مى كند و دلیل بر این مطلب فرموده ى امام صادق علیه السلام است كه مى فرماید: «هر كس خوش دارد، در شمار اصحاب قائم باشد باید در عصر انتظار، مظهر اخلاق نیك اسلامى باشد. چنین كسى اگر پیش از قیام قائم درگذرد، پاداش او همانند كسانى باشد كه قائم را درك كنند و به حضور او برسند، پس (در دیندارى و تخلق به اخلاق اسلامى) بكوشید...».

از این رو امام خمینى مى فرماید: «ما منتظران مقدم مباركش هستیم تا با تمام توان كوشش كنیم تا قانون عدل الهى را در این كشور ولى عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف حاكم كنیم و از تفرقه و نفاق و دغلبازى بپرهیزیم و رضاى خداى متعال را در نظر بگیریم».

6. در امر انتظار، اصل اعتقادى بسیار مهم «معاد» همواره حضور دارد. این حضور در سه جهت نمودار است:

جهت اول: این كه مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف به هنگام ظهور، ستمگران را كیفر مى دهد و ظالمان را بسزاى اعمال خود مى رساند و مؤمنان را عزیز مى دارد و رحمت الاهى را به سزاواران مى چشاند و این خود نمونه اى است از چگونگى معاد و رستاخیز.

جهت دوم: این كه به هنگام ظهور حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف گروهى از پاكان و پلیدان به جهان بازمى گردند و به تعبیر قرآن كریم (و یوم نحشر من كل أمه فوجا) و این خود قیامت صغرایى است و نشانه اى است براى قیامت كبرى.

جهت سوم: این كه ظهور مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف از «اشراطِ ساعت» است، یعنى علائم قیامت. یكى از علائم و نشانه هاى حتمى قیام قیامت و فرارسیدن رستاخیز، ظهور مهدى است. مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف پیش از قیامت مى آید و تا او نیاید و حكومت عدل را در جهان برپاى ندارد، عمر جهان بسر نمى رسد و قیامت برپا نمى گردد.

7. كسب آمادگى نظامى براى ظهور حضرت: یكى از فرهنگ هاى انتظار كه به تصریح روایات در دوران غیبت بر عهده ى شیعیان و منتظران فرج قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف است كسب آمادگى هاى نظامى و مهیاكردن تسلیحات مناسب هر عصر براى یارى و نصرت امام غائب است.

چنانكه در روایتى كه نعمانى از امام صادق عجل الله تعالی فرجه الشریف نقل كرده، آمده است: «باید هر یك از شما براى خروج قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف اسلحه تهیه كند، اگرچه یك نیزه چون وقتى خداوند ببیند كسى به نیّت یارى مهدى اسلحه تهیه كرده است، امید است عمر او را دراز كند تا ظهور را درك نماید و از یاوران مهدى باشد».

پانویس

منابع

• دانشنامه کلام اسلامی، مدخل "انتظار" از ناصر فروهى در دسترس در کتابخانه فقاهت.
• فرهنگ انتظار، سيد محمدصادق محمدى، مركز مطالعات و پژوهشهاي فرهنگي حوزه علميه، سایت اندیشه قم، بازیابی: 23 مرداد 1392.

منابع برای مطالعه بیشتر

سایت یاران انتظار.